ساختن ملات گچ در خدمات بنایی ساختمان :
برای ساختن ملات گچ بعد از تعیین اجزاء تشکیل دهنده ملات و مخلوط کردن ان ها به شرح زیر ملات گچ تهیه می نمائیم.
ابتدا مقدار کمی آب در استامبولی ( ظرف گچ سازی و یا حمل ملات ) می ریزیم آنگاه دانه های گچ را که قبلاً الک و مخلوط نموده ایم درون آن می پاشیم تا بدین وسیله کلیه دانه ها در مجاورت آب قرار گرفته و تر شوند، مقدار آب مورد نیاز که یک کیلوگرم پودر گچ احتیاج دارد تا ملات آماده شود از لحاظ تئوری ۲/۰ لیتر است یعنی تقریباً ۲۰ درصد وزن گچ ولی عملاً برای آنکه شکل پذیری بهتری در ملات گچ بوجود آید و کارگران بتوانند به راحتی با آن کار کنند را داشته باشند باید به ملات گچ در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد وزنی آب اضافه نمود. لازم به یادآوری است که پس از خشک شدن گچ آب آن تبخیر گشته و جای قسمتی از آن در اثر ازدیاد حجمی که گچ در موقع سخت شدن پیدا می کند پر می شود ملات گچ پس از خشک شدن سخت شده که پس از این مرحله ازدیاد حجمی در آن به وجود نمی آید. لذا همیشه جای قسمتی از آبها تبخیر شده به صورت تارهای مو بین در آن باقی خواهد ماند.
روش ساختن گچ کشته توسط بنای ساختمان :
در خدمات بنایی ساختمان برای ساختن گچ کشته باید اصل زیر را رعایت نمود.
به دلیل زودگیر بودن گچ و با وجود آنکه ملات آن را بسیار کم درست می کنند (حداکثر باندازه یک استامبولی ) نمی توان سطوح زیادی را با آن سفید کرده و کاملاً صیقلی نمود زیرا قبل از آنکه بتوانیم سطح گچ را با ماله پرداخت نمائیم تا سطح کافی بدست آید گچ سخت شده و حالت پلاستیک بودن خود را از دست می دهد ( سخت شدن ملات گچ با خشک شدن آن اشتباه نشود) بدین لحاظ پس از آنکه روی گچ و خاک را با ملات گچ اندود نمودیم برای اینکه سطح صیقلی بدست آید روی آن را باید گچ کشته کشید.
گچ کشته در بنایی ساختمان ملاتی است که هیچ وقت سخت نمی شود و تا قبل از خشک شدن حالت پلاستیسیته خود را از دست نمی دهد البته باید توجه داشت که ضخامت کشته حداکثر نباید از یک میلیمتر بیشتر باشد زیرا در غیر اینصورت پوسته شده و از سطح کار جدا می شود.
برای ساختن ملات کشته ابتدا گچ را از الک های با چشمه ۵/۰ یا ۲۵/۰ الک نموده آنگاه بنای ساختمان آن را مانند ملات گچ معمولی می سازد ولی بلافاصله پس از آنکه دانه های گچ را داخل آب ریختند با دست آن را مالش داده و مانع ایجاد کریستالهای لازم جهت سخت شدن می گردد و بدین طریق از ده تا دوازده دقیقه که ملات را مالش دادند این ملات قبل از خشک شدن سخت نمی شود . و به آن در اصطلاح بنایی گچ کشته می گویند . ملات گچ کشته بعلت آنکه سخت نمی شود به کارگران گچ کار فرصت میدهد تا سطوح وسیعی را به وسیله آن با ماله کاملاً صیقلی نمایند.
مرغوبیت گچ در خدمات بنایی ساختمان :
با توجه به معادن موجود گچ در ایران فرآورده های گچی از سه دسته تشکیل می شود
- گچ های خاکی (کلوخی)
- سنگ های بلورین گچ
- سنگ های لایه ای و یا ابریشمی (متورق و یا سرنیزه ای)
- گچ های خاکی
در خدمات بنایی ساختمان این نوع گچ به نام گچ کلوخی نیز نامیده می شود متمایل به رنگ زرد بوده و دارای ناخالصی هایی مانند شن ریز ، خاک رس و غیره است . گیرایی این گچ به کندی انجام می شود و برای پوشش طاقها و قوسها و همچنین در سفید کاری با دست بکار میرود. این گچ بدو صورت زیر نوع نامرغوب که اصطلاحاً دارای روغن می باشد. که با مشت کردن گچ خشک می توان آن را تشخیص داد.
- سنگ بلورین گچ
- این گچ دارای سنگ شفاف و بعضی از سنگهای آن بیرنگ بوده و نوع خام آن دارای مقاومت زیادی است و آبدار بوده از این نوع گچ در ساختمان ها و بناها و شکل های مختلف برای پوشش قوسها و انواع طاقها و همچنین اسکلت سازی و در سفید کاری برای اندودهای تزئین و گچبری نیز استفاده می شود.
فعل و انفعالات شیمیایی این گچ در کمتر از ۱۰ دقیقه انجام می گیرد و بسیار تند و سریع باصطلاح سفت و سخت می شود از این گچ جهت گچ و خاک در اندودکاری استفاده نموده و روی کار و سفید کاری ابتدا به صورت گچ خوش مایه و سپس گچ کشته بکار می رود.
۳-گچ لایه ای و یا ابریشمی ( متورق و یا سرنیزه ای) در بنایی ساختمان :
سنگهای این گچ متورق بوده و به گچ سرنیزه ای مشهور است ولی نوع لایه ای آن از نوع ابریشمی جدا است رنگ این نوع گچ سفید و در مواردی سفید متمایل به زرد است. از این نوع گچ در ساختمانهای امروزی و بناهای سنتی کاربرد دارد. این گچ برای پوشش قالب بندیها یا جهت طابق و قوس نیز استفاده می شود . علاوه بر آن در کارهای بنایی بتون مصنوعی گچی » دندانسازی و مجسمه سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
گچ زودگیر
گاهی اوقات با افزودن بعضی مواد گچ را زود گیر میکنند به شرح زیر:
- اگر ۵/۰ درصد وزن گچ به آن سنگ نمک طعام NaCL اضافه کنیم آنرا زودگیر کرده و زمان گیرش آنرا به ۵ دقیقه می رسانیم
- اگر از یک درصد تا ۴ درصد وزن گچ به آن نمک طعام NaCL اضافه کنیم زمان گیرش آن به ۵/۲ دقیقه برسد. حال اگر مقداری زاج سفید به گچ اضافه کرده و آنرا تا ۵ درصد برسانند ملات گچ زودگیر شده و زمان آغاز گرفتن آن به ۷ دقیقه می رسد.
گچ دیرگیر در خدمات بنایی ساختمان :
اندودهای گچی که برای نمای خارجی ساختمان به کار میرود بنای ساختمان آن را به محلول زاج به صورت خمیر درآورده ( زاج سفید از سولفات آلومینیوم و پتاسیم تا گچ بری بدست آید) رنگ آن سفید، تاب ملاتش بیشتر از گچ زودگیر است و برای اندود گرمایه و جاهای نمناک و نماهای خارجی ساختمان بکار میرود.
- گاهی با افزودن بعضی مواد گچ را دیرگیر می کنند.
همانطور که در بالا اشاره گردید اگر درصد نمک طعام را هر قدر اضافه کنیم زمان گیرش به تعویق می افتد و گچ دیر گیرتر می شود . بطوریکه با افزودن درصد نمک طعام (NaCL) شروع زمان گرفتن گچ به ۵/۱۲ دقیقه می رسد.
- زاج سفید گچ را دیر گیرتر می نماید.
- سریش نیز گچ را دیرگیر می نماید بطوریکه اگر به ملات گچ از یک تا ۶ درصد وزن آن سریش اضافه کنیم آغاز گرفتن گچ از ۱۲ دقیقه تا ۲۸ دقیقه به تاخیر می افتد ( سریش نوعی چسب گیاهی ) است که در صنعت صحافی بوفور مورد استفاده قرار می گیرد. در قدیم که اتاقها را کمتر نقاشی می نمودند مقداری سریش به آب ملات گچی که جهت سفیدکاری که در بنایی ساختمان مورد مصرف قرار می گرفت اضافه نموده تا هنگام تکیه دادن به دیوار لباس تکیه دهنده را کثیف نکند.
- با اضافه کردن ۵/۰ تا یک درصد وزن گچ براکس به فرمول Na2B4O7 زمان آغاز گرفتن گچ را از ۵/۱ دقیقه تا ۵/۱ ساعت به تاخیر می اندازند.
- مصرف آب گرم تاثیر چندانی در زمان گرفتن گچ ندارد
- در صورتی که به ملات گچ از ۱/۰ تا ۵/۰ درصد وزن گچ سرپشم اضافه نمائیم زمان آغاز سخت شدن آن را یک دقیقه تا ۲ ساعت به تاخیر می اندازیم.
- اگر در خدمات بنایی ساختمان تا یک درصد وزن گچ به آن زاج سفید اضافه کنیم زمان گرفتن آن تا ۱۵ دقیقه به تاخیر می افتد و مورد استفاده قرار میگیرد.
درباره این سایت